Zebranie AKO, 15. III 2018

Szanowni Państwo, drodzy Przyjaciele!

W dniu 15. marca 2018, w gościnnych murach parafii NMP z Lourdes, ul.Misjonarska 37, odbyło się zebranie członków Akademickiego Klubu Obywatelskiego w Krakowie. Podczas spotkania, zgodnie z rozesłanymi zaproszeniami, poruszono następujące zagadnienia:

• uroczyste podziękowanie ustępującemu Przewodniczącemu AKO Kraków, panu prof. Ryszardowi Kantorowi. Nowy Przewodniczący, pan prof. Bogusław Dopart wygłosił płomienną laudację po której nastąpiło, przy aplauzie zgromadzonych, wręczenie okolicznościowego bukietu oraz pamiątkowego upominku,
• Następnie podjęto przez aklamację uchwałę o nadaniu panu prof. Kantorowi tytułu Honorowego Przewodniczącego AKO, co laureat przyjął z właściwym sobie, niepowtarzalnym poczuciem humoru. Gratulacje Panie Profesorze!
• W kolejnej części zebrania podjęto ożywioną dyskusję nad dalszą działalnością naszego Klubu. W pierwszej kolejności należało zdecydować, czy nasz Klub ma nadal funkcjonować w formacie towarzyskim czy też należy zarejestrować go, a jeśli, to w jakiej formule prawnej. W głosowaniu jawnym zwyciężył pogląd, że Klub należy zarejestrować jako stowarzyszenie zwykłe, co w przyszłości umożliwi występowanie o dotacje na planowaną działalność formacyjną i popularyzatorską (konferencje, wydawnictwa), 
• W związku ze zmianą formuły Klubu stało się konieczne potwierdzenie akcesu poprzez wypełnienie i przesłanie stosownej ankiety. Można o nią wnioskować na adres e-mail (adres zaciemniony, należy go uzupełnić): andrzejossowski{at}gmail.com,
• Na kolejnym zebraniu zostanie zaproponowany nowy Regulamin Klubu, zawierający w szczególności tryb przyjmowania nowych członków, wyboru Władz i udzielania absolutorium, odpowiedzialności Zarządu za decyzje finansowe, wysokość składek i sposób ich opłacania a także tryb podejmowania Uchwał,
• Termin kolejnego zebrania zostanie podany wkrótce drogą mailową,
• W związku z obowiązkiem Klubu godnego uczczenia kolejnej, ósmej już, rocznicy śmierci i pogrzebu naszego Patrona, Prezydenta RP, prof. Lecha Kaczyńskiego, prosimy o pilne uregulowanie składek, 
• Poniżej krótka relacja fotograficzna z naszego spotkania.

Członków Klubu zapraszamy już w najbliższą Niedzielę, 18. marca na Mszę Św. w intencji Pana Prezydenta Andrzeja Dudy, zgodnie z wcześniej opublikowaną notką (18. III 2018 - Msza Św. w intencji Pana Prezydenta Andrzeja Dudy).

Janusz Opiła

[sekretarz]

Laudacja

Przewodniczącego AKO w Krakowie

kol. prof. Ryszarda Kantora

Szanowni Państwo, Panie i Panowie Profesorowie,          

            Są rzeczy, które dotyczą Profesora Ryszarda Kantora – i które znamy wszyscy. Wiemy, że jest bardzo czynnym i oddanym społecznikiem, który Akademickiemu Klubowi Obywatelskiemu im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Krakowie poświęcił siedem lat nieocenionej służby, m.in. sygnując swym nazwiskiem dokumenty, które w akademickim „mainstreamie” nie były życzliwie widziane. Ale też akces do AKO i zgoda na przewodniczenie tej wspólnie była skutkiem konsekwencji etycznej i biograficznej. Bo przecież Ryszard Kantor – mówiąc słowami jego kolegi i współpracownika, prof. Tadeusza Palecznego -  co najmniej od czasów Solidarności sierpniowej był „niedościgłym wzorem zaangażowania w życie publiczne, w obronę prawdy przed wszelkimi przejawami totalitaryzmu [...]”; znano go „jako niezłomnego, konsekwentnego, prawdziwego i szczerego obrońcę zasad demokracji, wolności obywatelskiej, prawdy, a także [jako] krytyka totalitarnego porządku socjalistycznego, w którym ograniczano również swobodę badań i wypowiedzi naukowych”.

            Wiemy wszyscy, że jest człowiekiem przejrzystym, jednoznacznym w opiniach, a zarazem głęboko roztropnym; skromnym, a przecież obecnym wszędzie tam, gdzie nie powinno Go zabraknąć; bardzo ciepłym i przyjacielskim, ale i obdarzonym inteligentnym,  nieco sarkastycznym  humorem.   Etos obrońcy wolności i prawdy wraz z tymi ujmującymi cechami osobowości, wraz z nieposzlakowaną bezinteresownością, pozwolił Mu tak wprawnie prowadzić Akademicki Klub Obywatelski w czasach, gdy okoliczności zewnętrzne, jak by powiedział Mickiewicz, „często wzburzały groźne niepogody”.

            Skromność naszego Przewodniczącego i zajęcie się przezeń sprawami innych ludzi sprawiły, że nawet przy bardziej ścisłych relacjach interpersonalnych niełatwo zyskać wiedzę o Jego dorobku zawodowym, o zasługach naukowych i dydaktycznych. Niezastąpionym źródłem takiej wiedzy jest Księga jubileuszowa ofiarowana  Profesorowi  Ryszardowi Kantorowi z okazji czterdziestolecia pracy naukowej, zatytułowana jakże znamiennie: Ciekawość świata, ludzi, kultury (Kraków 2012).  Bibliografia prac Profesora za lata 1974-2011, pomieszczona w tej księdze, liczy – bagatela – 435 pozycji. Ta lista jest efektem wyboru; pełny katalog publikacji Ryszarda Kantora jest podobno co najmniej dwukrotnie większy...

            Droga naukowa naszego Drogiego Kolegi jest świadectwem wyjątkowej wszechstronności badawczej i otwartości poznawczej, a także  głębokiego poczucia służebności nauki wobec społeczeństwa i narodu. Wypada mi tu cofnąć się aż do pracy magisterskiej Ryszarda Kantora (1972), skupionej na użyteczności technik filmowych w badaniach i w dokumentacji etnograficznej. Doktorat, opublikowany w r. 1980, dotyczył sztuki ludowej – konkretnie funkcjonowania i odbioru sztuk plastycznych w środowisku wiejskim  i poza nim, a także przeobrażeń form twórczości plastycznej w tymże środowisku.  Rozprawa opierała się na badaniach prowadzonych na Orawie, Spiszu, Podhalu – zatem studia regionalne to już trzeci obszar (obok metodologii oraz sztuki ludowej) penetracji badawczych Ryszarda Kantora. Dysertacja habilitacyjna (1982) nosiła tytuł: Ubiór – strój – kostium. Funkcje odzienia w tradycyjnej społeczności wiejskiej w XIX i w początkach XX wieku na obszarze Polski – miała więc wyjątkowo szeroki zakrój monograficzny, wskazywała też na diachroniczny wymiar życia społeczności tradycyjnej, co miało wówczas znaczenie zadeklarowania nowoczesnej postawy naukowej. Oryginalne spojrzenie Badacza ujawniało w stroju ludowym zarazem wartości materialne i estetyczne, jak też funkcje użytkowe i kulturowo-komunikacyjne.

            Emigrantologiem – avant la lettre – stał się Prof. Kantor jeszcze w latach 70. Wraz dr Ewą Krasińską podjął badania nad kulturą polskich osadników, którzy z Orawy czy Spiszu wywędrowali do węgierskiej wsi Derenk, a po II wojnie światowej zostali przesiedleni do miejscowości Istvanmajor. Jak czytamy w szkicu dr. Janusza Kamockiego Istvanmajor – Derenk – Białka Tatrzańska (we wspomnianej księdze jubileuszowej), prace etnografów przyczyniły się do ożywienia polskości w tej liczącej ponad trzysta lat grupie osadników, ale i do odkrycia rodowodu tych ekonomicznych wychodźców i do nawiązania ponownych kontaktów, dziś licznych i serdecznych, Derenczan z polskimi Spiszakami. Już jako pracownik Instytutu Badań Polonijnych – przy wsparciu Uniwersytetu Wisconsin - Prof. Kantor badał konsekwencje kulturowe emigracji zarobkowej po dwóch stronach Oceanu: w Chicago oraz w małopolskich wsiach tworzących parafię Zaborów.

            Prace nad regionalizmem (ujmowanym przez Uczonego w sposób oryginalny, z uwzględnieniem narodowotwórczego komponentu lokalnej praktyki kulturowej), badania nad  współczesną kulturą miasta – to wciąż otwarta agenda przedsięwzięć naukowych Ryszarda Kantora – nie pora więc na ich bilansowanie. Ale chciałoby się wspomnieć o najpóźniejszej, jak się wydaje, pasji badawczej naszego Przewodniczącego. „Obecnie – jak relacjonuje Renata Hołda AD 2012 – zainteresowania Profesora zdominowały badania nad ludyzmem. W swoich pracach podkreśla [On] nie tylko uniwersalizm zabawy, ale i swego rodzaju ekspansjonizm ludyczności – zjawiska wszechobecnego we współczesnej kulturze, obejmującego sfery dotychczas zarezerwowane raczej dla powagi. Podkreśla, że ta stosunkowo niedawno pojawiająca się tendencja  rodzi konieczność wypracowania nowych definicji i określenia nowych założeń metodologicznych i technik badawczych. Przegląd tematów realizowanych w związku z tym obszarem zjawisk zjawisk kulturowych prezentuje wydany przez Profesora zbiór esejów Poważnie i na niby. Szkice o zabawach i zabawkach” [2003]. Szanowni Państwo – mamy w swym gronie polskiego Johana Huizingę!

            Ryszard Kantor był związany z różnymi jednostkami macierzystego Uniwersytetu Jagiellońskiego, talkże z krakowskim Uniwersytetem Pedagogicznym, z Uniwersytetami Opolskim i Śląskim. Zasługi dydaktyczne Profesora Kantora to m.in. promowanie trzynaściorga swych doktorantów, kontynuujących twórcze idee i metody Mistrza, a także opieka nad z górą trzystu pracami magisterskimi.  Jego honory akademickie to m.in. członkostwo w: Komisji Etnograficznej PAU, Komisji Etnologii Miasta PAN, w Komitecie Nauk Etnologicznych PAN. W związku z pasją do zabaw i zabawek kieruje Zespołem Badań nad Zachowaniami Ludycznymi i Zabawkami przy kieleckim Muzeum Zabaw i Zabawek, redaguje też rocznik o tej problematyce („Zabawy i Zabawki”).

            Społecznik – regionalista, uczestniczył m.in. w Polsko-Słowackiej Komisji Historycznej, uczestniczył w pracach Związku Podhalan,  współorganizował Towarzystwo Przyjaciół Orawy i pełnił funkcję pierwszego prezesa tej organizacji. Zasiada w radach redakcyjnych kilku czasopism – m.in. roczników: „Małopolska”, „Orawa”, „Wierchy” (pismo z lwowską jeszcze tradycją lat 1923-1926).

            Nasz Drogi Przewodniczący jest człowiekiem drogi. W sensie metaforycznym – podążającym ku wciąż nowym horyzontom poznania i wspólnotowego dobra. W sensie realnym – badacz terenowy, regionalista, globtrotter przekraczający chyba już wszelkie południki i równoleżniki. Najserdeczniej dziękując za to, co dał nam wszystkim ze swej duszy i ze skarbnicy swojego dorobku Uczonego – przekazujemy skromną pamiątkę, „Cuda Polski”, Polski międzywojennej, krainy, która w integralnej postaci istnieje już tylko jako nasze dobro kulturowe, jako tworzywo naszej zbiorowej pamięci. Prosimy tylko, aby nie skłoniło to naszego Przewodniczącego do zbyt częstego opuszczania Krakowa, miasta, w którym wzrastał i formował się. Dziękujemy – i prosimy o więcej!                 

Prof. dr hab. Bogusław Dopart